พนักงานหลายคนเวลาได้โปรโมตขึ้นเป็นผู้นำ เป็นหัวหน้าเชื่อว่าแวบแรกก็ต้องดีใจด้วยกันทุกคน เพราะมันคือโอกาสในการพัฒนาตัวเองขึ้นไปอีกขั้นในหน้าที่การงาน แต่อีกนัยหนึ่งก็อาจจะมีความกังวลเหมือนกันว่าเราจะทำได้ไหม ทำได้แค่ไหน เพื่อเป็นการคลายกังวลนั้น เรามีตัวอย่างลักษณะภาวะผู้นำมาแนะนำให้ดูว่า ผู้นำมีแบบไหนอย่างไรบ้าง
การแบ่งภาวะผู้นำ
ภาวะผู้นำเอาจริงมีหลากหลายทฤษฏีมากทั้งจากเมืองนอก และเมืองไทย ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับแนวคิด บริบท และประสบการณ์ของแต่ละคนที่เจอมา อย่างวันนี้เราขอแนะนำแนวคิดภาวะผู้นำของมหาวิทยาลัยไอโอวา โดยท่านอาจารย์ Kurt Lewin ได้แบ่งรูปแบบของผู้นำไว้ได้ 3 อย่าง
ผู้นำแบบเผด็จการ
ผู้นำแบบแรก เรียกได้ว่า ผู้นำแบบเผด็จการ ผู้นำแบบนี้มักจะมีความต้องการให้องค์กร และคนในองค์กรเป็นไปตามแบบที่ตัวเองต้องการอย่างสุดโต่ง วิธีการบริหารในองค์กรจะเป็นไปในรูปแบบคำสั่งจากบนลงล่าง คำสั่งจะเป็นไปแบบเฉียบขาดต้องทำตามเท่านั้น วิธีนี้ข้อเสียคือจะทำให้คนในองค์กรอึดอัดและขอลาออกไปในที่สุด อีกทั้งการตัดสินใจทุกอย่างจะพุ่งเข้ามาหาตัวผู้นำจนทำให้ผู้นำต้องแบกรับทุกอย่างไว้ทั้งหมด ผลก็คือผู้นำเองจะเกิดความเครียดสะสม ด้านองค์กรก็จะขาดความคิดสร้างสรรค์ องค์กรจะไม่ก้าวหน้าเลย
ผู้นำแบบประชาธิปไตย
ภาวะผู้นำแบบที่สอง เรียกว่า ผู้นำแบบประชาธิปไตย ผู้นำกลุ่มนี้จะแตกต่างจากกลุ่มแรกโดยสิ้นเชิง การตัดสินใจเรื่องราวภายในองค์กรจะผ่านการประชุมเพื่อรับฟังความคิดเห็นร่วมกัน เพื่อหาทางออกที่ดีและยอมรับได้ทุกฝ่าย แม้ว่าจะทำให้บางเรื่องช้าเกินไป แต่การได้ตัดสินใจ ออกความคิดเห็นร่วมกันจะทำให้คนในองค์กรรู้สึกว่า เป็นส่วนหนึ่งขององค์กร ทำให้รักองค์กร ไม่ยอมลาออก ด้านองค์กรหากมีผู้นำแบบนี้ก็จะทำให้มีบรรยากาศน่าอยู่ มีความคิดสร้างสรรค์รูปแบบใหม่เกิดขึ้นอยู่เสมอ
ผู้นำแบบเสรีนิยม
ผู้นำแบบเสรีนิยม ก็เป็นอีกแบบหนึ่งที่เริ่มนำเข้ามาใช้กันแบบ ผู้นำแบบเสรีนิยมจะปลดล็อคกฎทุกกฎที่มีอยู่ พวกเค้าจะปล่อยให้คนในองค์กรทำงานกันเองแบบอิสรเสรี ผู้นำจะไม่เข้าไปก้าวก่ายอะไรทั้งนั้น อาจจะมีบ้างที่เค้าไปติดตามงาน ให้คำปรึกษา ให้คำแนะนำ วิธีนี้มีข้อดีพนักงานจะทำงานอย่างสบายใจ แต่ข้อเสียหากพนักงานขาดความพอดีความสบาย อิสระก็จะกลายเป็นความขี้เกียจจนองค์กรเสียหายได้เหมือนกัน
การเลือกพฤติกรรม
ปัจจุบันการเป็นผู้นำ ไม่ได้หมายความว่าจะต้องเป็นแบบใดแบบหนึ่งเท่านั้น ผู้นำอาจจะต้องเลือกใช้วิธีภาวะผู้นำเหล่านี้แบบผสมผสาน บางสถานการณ์ที่ต้องการความรวดเร็วอาจจะต้องใช้แบบเผด็จการ บางสถานการณ์เป็นเรื่องใหญ่อาจจะต้องการความเป็นประชาธิปไตยเพื่อไปด้วยกัน บางสถานการณ์เป็นความสร้างสรรค์อาจจะต้องเป็นแบบเสรีนิยม ดังนั้นผู้นำต้องรู้จักทั้ง 3 แบบ เลือกใช้ให้ถูกสถานการณ์